شمعدانی با نام علمی Pelargonium سرده ای از گیاهان گل دار است و دارای حدود 200 گونه می باشد. شمعدانی ها گیاهانی علفی، یکساله یا چندساله و پایا هستند و خیلی کم در برخی از آنها (به جز پلارگونیوم) بوته های پیچان با ساقه گوشتی وجود دارند. برگها منفرد یا متقابل، غالباً گوشوارک دار، پهنک برگهات همیشه منقسم، دارای بریدگی های بسیار، بطور کلی پنجه ای و پوشیده از کرکهای غده ای و اسانس دار هستند. گلبرگهای جلویی از 10 پرچم که در قاعده بهم پیوسته اند، تشکیل شده که فقط 7 پرچم زایاست. کاسه، شامل کاسبرگهایی از پایین بهم پیوسته است و قطعه عقبی آن به صورت مهمیز با دمگل متحد می شود و حفره لوله مانند درون دمگل را بوجود می آورد. خامه گوشتی می باشد و زمان رسیدن میوه از بالا به پایین خم می شود.

شرایط نگهداری شمعدانی

1. آبیاری : بین هر بار آب دادن به این گیاه باید اجازه دهید که خاک آن کاملاً خشک شود. سپس گیاه را به طور کامل آب بدهید. در طول فصل زمستان کم تر به این گیاه آب دهید اما نباید اجازه دهید که ریشه های آن به طور کامل خشک شود. گیاه شمعدانی می تواند در فصل زمستان در داخل خانه نیز رشد خوبی داشته باشد، به شرطی که کم تر به آن آب بدهید. ساقه های مرده و پژمرده را از گیاه جدا کنید. قسمت های پوسیده گل را قیچی کنید و کامل آن ها را بردارید.

2. کوددهی : در طول ماه هایی که رشد گیاه شمعدانی فعال باشد، هر دو هفته یکبار به آن کود بدهید. از کودی استفاده کنید که حلال در آب باشد. در فصل زمستان به این گیاه کود ندهید. اگر نیاز بود در فصل بهار برای طراوت دوباره این گیاه بهتر است که گلدان شمعدانی را عوض کنید.

3. خاک: برای رشد و نمو گیاه شمعدانی مخلوطی از خاک جنگلی ، تورب و ماسه، مناسب است. همچنین خاک رس و خاک نسبتاً سبک برای گیاه مناسب است. این خاک باید بدون ماده آهکی باشد. خاک گیاه نیز باید زهکشی مناسب داشته باشد. گیاه شمعدانی هرگز دوست ندارد که در یک خاک کاملا فشرده و یا بیش از حد دارای گِل رشد کند

4. هوا : خیلی از شمعدانیها هوای خشک را می پسندند مثل شمعدانی سرخس، که گلخانه مرطوب را دوست ندارد اما نباید محیط هم بیش از حد خشک باشد. رطوبت جوی برای گیاه شمعدانی مضر نیست اما برای غنچه ها ضرر دارد. با پایین آمدن حرارت در اواخر روز رطوبت زیاد می شود و در شب ممکن است گلبرگها مرطوب شوند و گلها بگندد. آبپاشی را صبح ها انجام دهید تا عصر رطوبت روی گلها خشک شود. در منزل با باز کردن پنجره جریان هوا را بیشتر کنید تا رطوبت اضافی بیرون برود.

5. روشنائی : شمعدانی ها گیاهانی نورپسند هستند اما شمعدانی که در منزل و باغچه عمل میآورند به نور شدید احتیاج کمی دارد. شمعدانی در محل سایه و قسمت شمالی شاخ و برگ آن زیاد شده و شاخه هایش طویل و آبکی میشود و گل نمی دهد. محل تاریک مناسب برای کاشت شمعدانی نیست. نقاط کاملا آفتابی نیز برای شمعدانی مناسب نیست و شمعدانی را باید زیر نور غیر مستقیم آفتاب قرار دهید. برای اینکه گیاه شما بیشترین تعداد شکوفه را داشته باشد، باید آن را در منطقه ای قرار دهید که در طول روز حدود 4 الی 6 ساعت نور آفتاب به آن برسد. اگر در تابستان سایه به شمعدانی ندهیم رنگ براق شمعدانی از بین می رود.

6. حرارت : شمعدانی ها در حرارتهای بالا هم زنده میماند اما درجه حرارت مطلوب برای شمعدانی بین 13 – 18 درجه سانتیگراد است. حرارت بین 43 – 44 درجه موجب از بین رفتن انواع شمعدانیها می شود. حرارت مناسب برای رشد بهتر شمعدانی عطری و اژدر بین 7 – 14 درجه سانتیگراد است. برخی از ارقام شمعدانی زونال یا حلقه ای تا 10 درجه سرمای زیر صفر را هم تحمل می کنند.

7. گلدانها : حتماً باید گیاه شمعدانی را در گلدان هایی با سوراخ های زهکشی مناسب قرار دهید تا از پوسیدگی ریشه جلوگیری کنید. گلدانهای سفالی برای شمعدانی مناسب است. شمعدانی را در گلخانه ها در گلدان کوچکتر بکارید تا رشد بهتری داشته باشد. پس از ریشه دار شدن قلمه ها آنها را در گلدان استکانی ( 5 سانتیمترقطر دهانه ) بکارید و بعد از گلدان اولی به گلدان فرنگی کوچک ( 7 – 5/8 سانتیمتر قطر دهانه ) منتقل کنید. گلدان را زمانی تعویض نمایید که ریشه ها به بدنه گلدان رسیده باشند . اندازه گلدانی که گیاه در آن گل می کند به واریته شمعدانی بستگی دارد. بعضی شمعدانی ها در گلدان کوچک و بعضی در گلدان فرنگی بزرگ و عده ای در گلدان خیاری ( 17 سانتیمتر قطر دهانه ) خوب گل میکنند.

بیماری ها و آفات

مشکلات رایجی مثل کمبود نور ، کمبود آب و یا آب بیش از حد زیادی وجود دارد. در چنین شرایطی ممکن است برگ ها زرد شوند که نشان دهنده کم آبی یا پر آبی می باشد.

پس باید به تعداد دفعات آب دادن خود به این گیاه توجه کنید و یا آن را به یک منطقه پر نورتر ببرید.

هرس شمعدانی

بیشتر گیاهان شمعدانی از قسمت های بریده شده ساقه در خاک به راحتی ریشه می زنند ؛ مخصوصاً اگر خاک آن ها مناسب باشد و آب کافی برسد. البته همان طور که گفتیم در چنین زمانی نباید به آن ها کود بدهید. در چنین مواردی باید از یک چاقوی کاملاً تمیز و تیز استفاده کنید و چند سانت از زیر نوک ساقه را برش دهید. ساقه برش داده شده را جدا کنید و آن را داخل روزنامه بپیچید و یا آن را در نور جانبی به مدت 24 ساعت قرار دهید. البته در چنین مواردی ممکن است که قسمت برش داده شده به روزنامه بچسبد. می توانید برای جلوگیری از این اتفاق ساقه را داخل یک گلدان با رطوبت کافی قرار دهید و آن را در محیط نسبتاً گرم نگه دارید. نور جانبی نیز باید به مدت دو روز به این گیاه برسد. بعد از آن می توانید قسمت برش داده شده را زیر نور غیر مستقیم قرار دهید.